HERBA MIEJSKI

Korzeni herbu miasta należy upatrywać w miejskich pieczęciach, które były symbolem stabilizacji samorządu i organizacji władz. Pierwsza pieczęć Legnicy prawdopodobnie pojawiła się w aktach urzędowych nie wcześniej niż po lokacji, według wzoru niemieckiego (magdeburskiego), w 1264 r. Wówczas to na terenie Legnicy znajdował się kościół parafialny pod wezwaniem św. Piotra i Pawła. I właśnie św. Piotr ze swoim charakterystycznym atrybutem - kluczem stał się patronem miasta. Wprowadzony on został do obrazu pierwszej pieczęci miejskiej, dając początek godłu Legnicy.

Pierwsza pieczęć dochowała się w odcisku z wosku nie barwionego przy dokumencie z 1339 r., a jej średnica wynosiła 75 mm (była większa niż pieczęć Wrocławia). Należy tu dodać, że rozmiar pieczęci świadczył w średniowieczu o autorytecie jej właściciela. Znajdowała się na niej postać św. Piotra spoczywająca na zdobionej ławie. Patron miasta trzymał w prawej ręce duży klucz, a w lewej księgę zarzuconą krawędzią płaszcza. Po bokach postaci umieszczone były dwie wieże z kamieni ciosanych, na których znajdowały się po trzy blanki (blanka - przedpiersie muru obronnego z przemiennie usytuowanymi prostokątnymi zębami i prześwitami, ułatwiającymi strzelanie), nakryte trójkątnymi daszkami o kulistych szczytach. Wieże jednak różnią się od siebie w szczegółach. Na obu górnych kondygnacjach występują dwa wąskie okna, w prawej wieży widoczna jest trójłukowa brama, lewa zaś na tymże poziomie posiada czterolistne okno gotyckie. Wszystko to umieszczono nad łukiem murów miejskich zwieńczonych blankami, z bramą pośrodku, o podniesionej do połowy kracie. W otoku pieczęci widnieje napis SIGILLUM CIVITATIS LEGNICENSIS. Przypuszcza się, że choć napis pochodzi z 1339 r. to sama pieczęć może pochodzić z XIII w. Świadczą o ty m.in. liczne szczegóły pieczęci, detale architektoniczne oraz klucz św. Piotra z ażurowym krzyżem, typowym dla XIII w. Przypuszcza się, że pochodzi z 1293 roku, kiedy Legnica otrzymała pełne prawo magdeburskie, kształtując swoje godło według wzoru wielkiej reprezentacyjnej pieczęci Wrocławia.

Z 1302 roku pochodzi druga pieczęć Legnicy o średnicy 70 mm, na której znajduje się postać św. Piotra z dużym kluczem w prawej ręce i księgą w lewej, usytuowana między dwoma wieżami. Każda wieża opatrzona jest blankami i nakryta szpiczastym daszkiem o kulkowym szczycie. Po obu stronach wież widoczne są liściaste gałązki. U spodu można zauważyć niewyraźnie zarysowany ornament, przypominający dwa smoki złączone wspólną głową. W otoku pieczęci istnieje napis SIGILLUM CIVITATIS LEGNIZENSIS. Stosowano ją niemal do końca XIV w.

Na początku wieku XIV pojawiła się tzw. pieczęć sekretna, która przeznaczona była do pism bieżących. Wzorowana była na wielkiej pieczęci z 1302 roku, a jej średnica wynosiła 38 mm. Przedstawiała postać św. Piotra pod gotyckim sklepieniem, opartym o dwie wąskie wieżyczki. Patron miasta trzyma w lewej ręce ukośnie ułożony klucz, natomiast prawa ręka wzniesiona jest do błogosławieństwa. W otoku pieczęci widnieje napis S'CIVITATIS LIGNICENSIS. Odciski tej pieczęci znane są z dokumentów z 1324 i 1395 roku. A więc w początkach wieku XIV, w użyciu były dwie pieczęcie wielka i mała.

W połowie XIV wieku, być może z okazji zakończenia budowy nowego gotyckiego kościoła parafialnego pod wezwaniem Piotra i Pawła (1338 r.) wykonana została wielka reprezentacyjna pieczęć miasta, do której obrazu, jedyny raz, wprowadzono figurę drugiego patrona św. Pawła. Patronem miasta pozostawał jednak niezmiennie św. Piotr. W połowie XV w. również i jego postać zniknęła z obrazu pieczęci miejskich. Pozostał jedynie jego atrybut, który został utrwalony w układzie dwóch skrzyżowanych ukośnie kluczy, stanowiąc herb Legnicy. Należy tu zauważyć, że w herbie miasta nie pojawia się orzeł piastowski, co dowodzi niezależności Legnicy i jej siły ekonomicznej. Legnica niezależna ekonomicznie nie chciała uznać żadnego zwierzchnictwa. Było tak do 12 III 1453 r., kiedy to został miastu nadany, przez Władysława Pogrobowca, przywilej herbowy, zatwierdzony przez cesarza Fryderyka III, nadający herbowi insygnia władzy czeskiej.

"Wasz dawny używany herb i klejnot, mianowicie tarczę szafirową, a w niej dwa klucze srebrne ułożone na krzyż [...] do tego nowego lwa złotego z podniesionym i rozdwojonym ogonem na tejże tarczy [...] z królewskiej władzy jako król Czech łaskawie nadajemy i udzielamy."

Lew wprowadzony do herbu miasta, jako równorzędny motyw składowy, obok klucza, miał udostojnić i wzbogacić treść dotychczasowego herbu miasta. W rzeczywistości jednak dla mieszkańców Legnicy był on symbolem władzy zwierzchniej Korony Czeskiej i w związku z tym nie znalazł on uznania wśród mieszczan. Dopiero w wieku XVIII, gdy miasto znalazło się pod panowaniem pruskim, herb miasta znalazł ostateczną aprobatę mieszkańców Legnicy, kiedy nie symbolizował już władzy królów czeskich.